تهران- ایرنا- اجرا بر اساسِ خوانش بومی و اقتباس بر محور فرهنگ کهن آیینی و نمایشی ایران از نمایشنامه هملتِ شکسپیر، روشن شدن اطراف تماشاخانه ایرانشهر بعد از سه شب و پایان تراژدی تونل وحشت این سالن از جمله حواشی پنجمین روز جشنواره تئاتر فجر به شمار بود.

به‌گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا پنجمین روز از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام چهلم در حالی روز پنجشنبه (۲۱ بهمن‌ماه) ساعت‌ها و دقایق خود را پشت سر گذاشت که مطابق تجربه ادوار پیشین این رویداد با ورود روزهای این جشنواره به تعطیلات پایان هفته باید انتظار استقبال پرشورتر و بیشتر مخاطبان از آثار نمایشی حاضر را در این رخداد داشت.

همان گونه شد که باید!

سیل استقبال از آثار نمایشی به‌ویژه در بخش تئاتر خیابانی در پنجمین روز جشنواره به‌گونه‌ای بود که در کنار رضایت هنرمندان و مسئولان از چنین اقبال پُرشور و حضور گرم علاقه‌مندان، مساله‌ای به‌نام پیک ششم موج کرونا و شیوع افسارگسیخته سویه اُمیکرون این ویروس مراتب برقراری نظم برای رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی از سوی مخاطبان را سخت‌تر می‌کرد. همین نکته تا حدودی تلواسه‌ و نگرانی را میان هنرمندان و به‌ویژه مسئولان برگزاری این رویداد ایجاد کرده بود.

چنین استقبالی در نخستین روز از تعطیلات پایان هفته بی‌هیچ تردیدی بازتاب‌دهنده استقبال پرشور مردم در روز ششم این رویداد مصادف با جمعه (۲۲ بهمن) خواهد بود. به‌ویژه آنکه این روز مصادف با سالروز چهل‌وسومین جشن پیروزی شکوه‌مند انقلاب اسلامی است و قطعا مخاطبان برای دیدن آثار حوزه نمایشی که در فجر انقلاب به استقبال آن‌ها رفته‌است با شور و علاقه بیشتری به دیدن این آثار خواهند شتافت.

ویلیام شکسپیر با ردی از صابون هنرمندان وطنی

در پنجمین روز از جشنواره تئاتر فجر در گام چهلم دو نمایش بومی شده براساس یکی از درخشان‌ترین متن‌های تاریخ تئاتر جهان یعنی نمایشنامه هملت به قلم ویلیام شکسپیر نمایشنامه‌نویس شهیر نیمه قرم شانزدهم و اوایل قرن هفدهم میلادی انگلستان به صحنه رفت که با استقبال مطلوب مخاطبان و هنرمندان میهمان این دو نمایش همراه بود.

مدتی است که بومی‌سازی کردن نمایشنامه‌های غربی شناخته‌شده جهان با اتکا بر داشته‌های هویت‌بخش آئین‌ها و سنن کهن نمایشی کشورمان که سبقه و دیرینه بسیار کهن دارند به یکی از شیوه‌های اجرای آثار تئاتری بدل شده‌است. چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز از این قاعده مستثنی نبود به‌گونه‌ای که در روز پنجم دو نمایش هملر بیژنی به کارگردانی آژمان بیژنی‌نسب از شهرستان فسا و هملتک به کارگردانی مهدی احمدی از مشهد مقدس به‌ترتیب در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر و تالار دکتر ناظرزاده‌کرمانی تماشاخانه ایرانشهر اجرا شد.

نمایش هملر بیژنی که خوانشی منطبق بر فضا و فرهنگ ایلیاتی کشورمان داشت؛ در بومی‌سازی نمایشنامه هملت چه در بٌعد داستان و چه در شیوه طراحی لباس، موسیقی و کارگردانی بسیار درخشان ظاهر شد. گلاب آدینه بازیگر شناخته شده تئاتر، سینما و تلویزیون کشورمان که خود با نمایش بانوی محبوب من در چهلمین جشنواره تئاتر فجر حضور داشت از مخاطبان این اثر نمایشی بود و در پایان اجرا ضمن تشویق گروه اجرایی از قدرت انطباق و بومی سازی این نمایش بسیار تمجید کرد.

همچنین نمایش هملتک، دیگر اقتباس و بومی‌سازی نمایشنامه درخشان هملت شکسپیر بود که این بار گروه اجرایی به سراغ تکنیک‌های نمایش ایرانی رفته و با تلفیق تعزیه، بقال‌بازی و سایه‌بازی به عنوان سه شیوه آشنا و کهن نمایش ایرانی خوانشی متفاوت و البته موفق از این اثر درخشان تاریخ تئاتر جهان را به مخاطب ارائه دادند. مخاطبان نیز بعد از پایان نمایش دقایقی به شکل ایستاده گره اجرایی را تشویق کرده و هنگام خروج از سالن می‌شد رضایت خاطر آنها از دیدن نمایش را در چهره اغلب‌شان مشاهده کرد.

در نهایت برنده اصلی اینجا ویلیام شکسپیر نمایشنامه‌نویس شهیر تاریخ تئاتر جهان بود که به تن متن درخشان و قلم ماندگار وی، ردی از صابون هنرمندانه و فکر شده هنرمندان تئاتر ایران‌زمین به جای ماند.   

روشنایی؛ پایان تونل وحشت تماشاخانه ایرانشهر

تماشاخانه ایرانشهر با دو سالن اقماری استاد سمندریان و دکتر ناظرزاده‌کرمانی یکی از مهم‌ترین و استانداردترین نماشاخانه‌های تئاتری پایتخت به شمار می‌رود. تماشاخانه‌ای که از زمان تاسیس خود طی یک دهه اخیر همواره پای ثابت یکی از تماشاخانه‌های میزبان جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بوده‌است.

اما اتفاق عجیبی که طی چند روز نخست جشنواره چهلم تئاتر فجر با این محیط هنری همراه بود، تاریکی محض، مطلق و ظلمانی اطراف این سالن نمایشی واقع در باغ هنرمندان بود. به‌گونه‌ای که افرادی که تنها گذرشان به این محیط می‌افتاد به‌هیچ‌وجه نمی‌توانستند دریابند که در این محیط ظلمانی یکی از مهم‌ترین سالن‌های میزبان شناخته‌شده‌ترین جشنواره تئاتری کشور یعنی جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر طی این ایام در حال میزبانی از مخاطبان، دوستداران هنرهای نمایشی و هنرمندان حاضر در این رویداد است.

نتیجه آنکه تاریکی محض و ظلمانی مسیر رسیدن به تماشاخانه ایرانشهر از میان باغ هنرمندان که به تونل وحشتی توام با ترس و ناامنی بدل شده بود با روشن‌شدن چراغ‌های محوطه برطرف شد.

روز پنجم جشنواره بدون تلفات کرونا

اما با وجود تمامی تمهیدات اندیشیده شده طی چهار روز نخست این رویداد چهار نمایش اتاق (به کارگردانی ساشا کشوادی)؛ اسطرلاب ۱/۲ (به کارگردانی صدرا صباحی)؛ بعد از افتادن (به کارگردانی حسین حسینیان) و بی‌زمان (به کارگردانی پروین هادی‌نیا) به دلیل ابتلای تعدادی از عوامل اجرایی و بازیگران این آثار نمایشی از جدول اجراهای چهلمین جشنواره بین‌الملیل تئاتر فجر  خط خوردند.

اما خوشبختانه پنجمین روز از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام چهلم بدون تلفاتِ خروج از جدول اجرایی و خط خوردن‌های کرونایی؛ با اجرای کامل آثار نمایشی توانست میزبانی شایسته‌ای از مخاطبان در نخستین روز تعطیلات پایانی هفته با خود به‌همراه داشته باشد.

متولیان فرهنگی کجا هستند؟

با وجود سابقه چهل‌ساله جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که یکی از کهن‌ترین جشنواره‌های همسو با فجر انقلاب است، امسال بعد از گذشت پنج روز از ایام برگزاری این جشنواره و به نیمه رسیدن با استقبال سردی از سوی برخی متولیان فرهنگی در کشور مواجه شده است.

تا کنون که نیمه نخست جشنواره را پشت سر گذاشتیم جز قادر آشنا مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حسین مسافر آستانه دبیر این رویداد که موظف به حضور در ایام برگزاری جشنواره هستند، چهره شاخص دیگری از متولیان فرهنگی در جشنواره حاضر نشده است.

می‌توان امید داشت که در کنار مساله‌ای به نام شیوع ویروس کرونا در پنج روز باقی‌مانده از این رویداد شاهد حضور مدیران و دست‌اندرکاران عرصه فرهنگ و هنر کشور باشیم تا به واسطه حضور آن‌ها بخشی از داشته‌های تئاتر ایران به آن‌ها عرض شده و همچنین هنرمندان و اعضای خانواده تئاتر بتوانند بی‌واسطه با مدیران، دست‌اندرکاران و مسئولان فرهنگ و هنر کشور به شکل مستقیم و رودررو گفت‌وگو کنند. 

چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری حسین مسافرآستانه برای نخستین بار در طول حیاتش افتتاحیه خود را روز ۱۵ بهمن ماه در یزد پشت سر گذاشت. جشنواره چهلم با میزبانی از ۱۰۹ گروه نمایشی از سراسر کشور و هفت کشور مهمان (تاجیکستان به عنوان مهمان ویژه جشنواره) تا ۲۶ بهمن ماه در ۱۰ بخش (۶ بخش اجرایی و چهار بخش نمایشگاهی و اسنادی) برگزار خواهد شد.

نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است